بزرگترین مسئله گردشگری در طی سال های گذشته تراز منفی گردشگری بود که در سال ۱۳۹۶ به اوج خود رسید و  دو برابر گردشگران خارجی، ایرانی ها از کشورمان خارج می شدند.

در سال ۱۳۹۷ به سبب کاهش ارزش پول ملی و افزایش نرخ ارز، ایران به مقصدی بسیار ارزان برای گردشگران خارجی تبدیل شد و تراز گردشگری ایران برای اولین بار مثبت شد.

ولی تیموری معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع ­دستی و گردشگری، تعداد گردشگران ورودی به کشور در سال ۹۷ را بیش از هفت میلیون نفر  اعلام کرد که در مقایسه با سال ۹۶ (به تعداد بیش از ۵ میلیون نفر ) با رشد ۵۲ درصدی رو به رو شد.  از طرفی در سال ۹۷ تعداد هفت میلیون و ۲۴۲ هزار  گردشگر خارج شدند این امار در سال ۹۶ بیش از ده میلیون نفر بود که کاهش ۳۱ درصدی را نشان می داد.

از میزان کل گردشگران خروجی در سال ۹۷ ، تعداد دو میلیون و هشتصد و هفتاد و دو هزار و ششصد و سی و دو نفر به عراق رفته‌اند که در نوع خود اتفاق جالبی است. بعد از عراق به ترتیب کشورهای ترکیه،  امارات متحده عربی، آذربایجان، گرجستان، آلمان، قطر، ارمنستان، عربستان سعودی و چین پرطرفدارترین کشورها در بین ایرانیان برای سفرهای خارجی هستند.

در سال ۹۷ شاهد افزایش گردشگران کشورهای همسایه به ویژه  از عراق بودیم. البته ۵۰ تا ۸۰درصد گردشگران هر کشوری از  همسایگان آن کشور هست و در سال گذشته میلادی از هر ۵ گردشگر، ۴ نفر آنان به مقصد گردشگری در آن منطقه سفر کردند. با همه تفاسیر به طور کلی در بین رویکردهای سفر به ایران،  استقبال گردشگران از تلفیق زیارت و درمان و تفریح بیشتر از بقیه بوده است. بعد از آن نیز بیشترین استقبال مربوط به حوزه‌های تاریخی و فرهنگی است.

در حوزه گردشگری سلامت با دقت نظر و همکاری بین دستگاهی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با سازمان میراث فرهنگی، صنای ع­دستی و گردشگری و حمایت از تأسیس هتل بیمارستان ها، درمانگاه­های  مجهز، شهرک های سلامت پیشرفته و… توسط بخش خصوصی در استان های مرزی، می­ توان در جذب گردشگر سلامت موفق تر عمل کرد. طبیعی است که تمرکز گردشگران ورودی سلامت به کشور در کلان شهرها و  بیمارستان های دولتی که مراجعان زیادی دارند نه تنها منفعت لازم را به دنبال نخواهد داشت بلکه منجر به نارضایتی عمومی به سبب عدم ارائه خدمات مناسب به بیماران تحت پوشش بیمه و غیره می­ شود.

از طرفی به دلیل  سهولت رفت و آمد، هم زبانی و تقارب فرهنگی کشورهای همسایه با استان های مرزی در  گردشگری سلامت؛ فرصتی ایجاد شده که متولیان امر باید نهایت استفاده را ببرند تا تعداد گردشگران خارجی این بخش افزایش پیدا کند.

اکثر گردشگران ورودی به ایران، عراقی هستند و از طرفی بیشترین سفرهای گردشگران ایرانی به کشور عراق برای زیارت عتبات عالیات و شرکت در بزرگترین گردشگری مذهبی جهان یعنی ابر راهیپمایی اربعین هست.  با نگاه فرهنگی اجتماعی به وضعیت گردشگری ایران در سال ۱۳۹۷ به خوبی مشخص است؛ گونه غالب گردشگری ورودی و خروجی ایران، زیارتی است که بار مثبت و معنوی بالایی دارد.

اخبار سازمان حج و زیارت حاکی از فعالیت بالعکس این سازمان بر خلاف رویه گذشته  در جذب زائران خارجی است و  شرکت مرکزی دفاتر خدمات زیارتی سراسر ایران علاوه بر اعزام
زائران ایرانی به مقاصد زیارتی خارج از کشور، ملزم به جذب زائران خارجی جهت ورود به  اماکن زیارتی ایران شده است که افق خوبی را در گونه زیارتی گردشگری برای کشور ترسیم می ­کند.

زائران ایرانی نسبت به گردشگران ایرانی به مقاصد غیر زیارتی همچون ترکیه، آمار بیشتری دارند که این ناشی از باورهای دینی و فرهنگی مردم ایران است زیرا که علت کاهش سفرهای خارجی غیر زیارتی که بنابر قول مقام معظم رهبری سفرهای زائد هستند، چیزی جز افزایش قیمت ارز نیست ولیکن این گرانی ارز منجر به کاهش سفر به مقاصد زیارتی از جمله عتبات عالیات نشده است. مقام معظم رهبری برعکس سفرهای خارجی غیر زیارتی، سفرهای زیارتی خارج از کشور را دارای برکاتی هم برشمردند که هزینه ای هم بر دوش کشور نمی­ گذارد.

بنابر سند پیوستی توسعه بخش میراث فرهنگی و گردشگری کشور ایران در افق سند چشم‌انداز در سال ۱۴۰۴ سال پایانی چشم انداز ۲۰ ساله آینده، حدود ۲۰میلیون نفر گردشگر و سهم ایران از درآمد گردشگری جهانی از  صدم درصد در سال ۸۳ به (۲ درصد) در سال  ۱۴۰۴ رشد یابد به گونه‌ای که کشور ایران در سال۱۴۰۴، سالانه قریب۲۵ میلیارد دلار از محل گردشگر ورودی درآمد کسب کند.

با این شیب فعلی بعید است تا سال ۱۴۰۴ به بیست میلیون گردشگر ورودی با درآمد مذکور دست یابیم ولیکن باید قبول کرد که توان کشور بر مسائل کشور فزونی دارد و با هم افزایی دستگاه­های مربوطه و با ایجاد عزم و  اراده ملی می توان بر تصویر سازی دشمن که ناشی از القای نگاه تند و منفی به ایران در میان مردم جهان است، غالب شد.

باید از گنج گفتمانی امامین انقلاب اسلامی ایران که به تنهایی یک جاذبه گردشگری است و مردم سراسر دنیا به ویژه همسایگان علاقه به آشنایی با انقلاب اسلامی ایران  و دستاوردهای چهل ساله نظام جمهوری اسلامی ایران دارند، نهایت استفاده را کرد.

از دیگر راهکارهای جذب بیست میلیون ایرانگرد خارجی، فعال بودن سفارتخانه های جمهوری اسلامی ایران در معرفی ظرفیت­های ناشناخته گردشگری کشور با همین نگاه فعال به همسایگان و سیاستگذاری خوب فعلی هست هر چند که متولیان گردشگری باید بازار هدف ایران در صنعت گردشگری جهان را به خوبی احصاء کنند و با منافع حاصل از گردشگری، سالانه قریب ۲۵ میلیارد دلار از گردشگر ورودی درآمد کسب کنند.